Nota Dieren voor gemeenten

Heeft jouw gemeente al een actuele Nota Dieren? Dierenwelzijn wordt steeds belangrijker in gemeentelijk beleid. Sommige gemeenten hebben al jarenlang een dieren(welzijns)nota, terwijl andere nog moeten beginnen. Inwoners laten steeds vaker hun stem horen als het om dieren gaat, en gemeenteraden dringen aan op actie. Nieuwe ontwikkelingen – van veranderingen in wet- en regelgeving tot de opkomst van bijvoorbeeld de wolf – dwingen gemeenten om duidelijk te maken waar zij wel én niet voor staan op het gebied van dieren. Een stevige, eigentijdse Nota Dieren is daarbij onmisbaar.

Dierenwelzijn raakt elke afdeling van de gemeente

Dieren zijn geen losstaand onderwerp; ze raken het héle gemeentelijke beleid. Van openbare orde en veiligheid (bijtincidenten met honden) tot het sociaal domein (inwoners met dieren die zorg of hulp nodig hebben). Ook communicatie (bijvoorbeeld voorlichting aan huisdiereigenaren), toezicht & handhaving (handhaven van dierenwelzijnswetgeving, aanpak van verwaarlozing of overlast) en ruimtelijke ordening en milieu (ecologisch bouwen, omgaan met wilde dieren en invasieve exoten) krijgen met dieren te maken. Dierenwelzijn loopt als een rode draad door al deze terreinen. Een integrale benadering is dus noodzakelijk: alle betrokken afdelingen moeten op één lijn zitten en samenwerken vanuit dezelfde visie.

De Nota Dieren binnen de Omgevingswet

De Nota Dieren vormt een waardevolle aanvulling op de instrumenten van de Omgevingswet. Hoewel dierenwelzijn niet als zelfstandig doel is opgenomen in de wet, raakt het thema wél aan meerdere kerninstrumenten, zoals het omgevingsplan, de Verordening fysieke leefomgeving (VFL) en de omgevingsvisie. Denk aan regels rond dieren in de openbare ruimte (losloopgebieden, voederverboden), overlastbeperking, veiligheid en volksgezondheid en plaagdierbeheersing.

De nota helpt om dit beleid thematisch te bundelen, goed onderbouwd vast te leggen en beleidskeuzes te motiveren. Daarmee biedt het houvast voor integraal werken en is het een logische plek om lokale invulling te geven aan zorgplichten en maatschappelijke doelen zoals leefbaarheid en veiligheid.

Een gemeente kan ervoor kiezen om onderdelen uit de Nota Dieren:

op te nemen in het omgevingsplan (bijv. regels over dieren in de openbare ruimte);
te koppelen aan beleidsregels binnen de VFL;
of als afzonderlijke beleidsnota vast te stellen en hiernaar te verwijzen vanuit bredere plannen zoals het dierenwelzijnsbeleid, het SMP of de omgevingsvisie.

De Nota Dieren is daarmee niet verplicht, maar wél strategisch: het brengt ordening, samenhang en bestuurlijke onderbouwing in een thema dat vaak versnipperd geregeld is.

Eén koers met één nota

Een Nota Dieren helpt om alle facetten van dierenwelzijn in samenhang te regelen, vanuit één gedragen koers. In plaats van ad-hoc acties of versnipperde afspraken biedt de nota een centraal kader. Hierin worden alle relevante onderwerpen gebundeld – van huisdierbeleid en opvang van zwerfdieren tot wilde dieren en regelgeving – zodat duidelijk is wat de gemeente wil en doet op het gebied van dieren. Dit zorgt intern voor helderheid en afstemming tussen afdelingen, en extern voor transparantie richting inwoners en partners. Met één overkoepelend document voorkom je tegenstrijdig beleid en weten collega’s én inwoners precies waar ze aan toe zijn. Kortom: één duidelijke koers voor een diervriendelijke gemeente.

Voorkom incidenten en reputatieschade

Voorkomen is beter dan genezen. Dierenwelzijnsbeleid gaat ook over preventie. Een goed doordacht incidentenbeleid in de nota voorkomt dat een schrijnend geval uitmondt in crisis of reputatieschade. Eén ernstig bijtincident met een gevaarlijke hond kan zonder voorbereiding leiden tot hectiek, negatieve media-aandacht en druk op het bestuur. Denk aan krantenkoppen of camera’s op het gemeentehuis bij een escalatie rond dierenoverlast. Met een actuele Nota Dieren ben je voorbereid: procedures liggen klaar, verantwoordelijkheden zijn duidelijk en je kunt adequaat optreden voordat het misgaat. Dat geeft vertrouwen bij inwoners en bestuur. De investering in een gedegen nota verdient zichzelf snel terug, omdat je dure noodmaatregelen en imagoschade voorkomt door vooraf alles op orde te hebben.

Schaarse kennis of tijd? Externe hulp loont

Een integrale dierenwelzijnsnota schrijven kost kennis, kunde én tijd. Je hebt expertise nodig over allerlei onderwerpen (wet- en regelgeving, diergezondheid, invasieve soorten, noem maar op), voldoende menskracht om onderzoek te doen en af te stemmen, én affiniteit met dierenwelzijn bij de betrokken medewerkers. In de praktijk ontbreekt één of meerdere van deze randvoorwaarden vaak binnen een gemeente – en dat is begrijpelijk.

Medewerkers hebben al volle agenda’s en dierenwelzijn is een gespecialiseerd vakgebied. In plaats van zelf het wiel uitvinden, kan inhuur van expertise doelmatiger en efficiënter zijn. Ik heb als adviseur ruime ervaring met het opstellen en actualiseren van nota’s in verschillende gemeenten. Daardoor kan ik snel schakelen, best practices toepassen en jullie veel werk uit handen nemen. Terwijl ik het traject begeleid, kan de gemeente zich blijven richten op de dagelijkse taken.

Drie opties: van standaard tot maatwerk

Omdat niet elke gemeente dezelfde behoefte of capaciteit heeft, bied ik drie duidelijke opties voor ondersteuning. Of je nu een kant-en-klaar document zoekt of een intensief traject op maat: er is altijd een aanpak die past. Hieronder beschrijf ik per optie wat het inhoudt, wat de gemeente eraan heeft, wat het kost en wanneer deze optie geschikt is.

Het opstellen van een nieuwe Nota Dieren kost voor iemand zonder specifieke expertise gemiddeld 4 tot 6 maanden aan uitzoekwerk, vanwege de complexiteit van wetgeving, dierkennis en gemeentelijk beleid. De totale doorlooptijd voor een nieuwe nota ligt in de praktijk tussen de 6 en 18 maanden – deze basisnota versnelt dat proces aanzienlijk en biedt direct een compleet, actueel en toepasbaar kader.

Klik hier om de inhoudsopgave van de Basisnota Dieren te zien. Een document van 36 pagina’s (inclusief voorblad en inhoudsopgave).

Optie 1: Basisnota Dieren (product)

Wat is het? Een compleet kant-en-klaar basisdocument voor dierenwelzijnsbeleid. Dit is een algemene Nota Dieren op basis van de nieuwste inzichten, wetgeving en best practices, door mij ontwikkeld.

Het document bevat alle essentiële basis onderdelen – actuele beschrijving van wet- en regelgeving, wettelijke taken, bevoegdheden en verantwoordelijkheden van de gemeente, wie waarvoor verantwoordelijk is binnen het speelveld van dieren. Het is een overzicht van de wettelijke- en bovenwettelijke taken van een gemeente aangevuld met extra opties die een gemeente in kan zetten om het welzijn van dieren te verbeteren binnen de gemeentegrenzen.

Wat heeft de gemeente eraan? Je beschikt razendsnel over een startdocument zonder een langdurig uitzoek- en schrijftraject. Dit bespaart enorm veel tijd en intern werk. De basisnota dekt alle belangrijke onderwerpen die relevant zijn voor een gemeente die inzet op wat haar wettelijke taken zijn.

Kosten: Dit is de voordeligste optie. Omdat ik mijn bestaande model gebruik, kan ik de basisnota tegen een scherp vast tarief aanbieden. Je investeert dus relatief weinig vergeleken met volledig maatwerk. (Neem contact op voor een actuele prijsindicatie – je zult zien dat dit aanzienlijk goedkoper is dan zelf uren besteden of een geheel traject opstarten.)

Wanneer geschikt? Kies de basisnota als product als de gemeente snel resultaat wil en over beperkte budgetten of mankracht beschikt én inzet op de wettelijke taken van de gemeente. Ook geschikt voor kleinere gemeenten of wanneer er al enige interne kennis is, maar geen tijd om alles uit te werken. Als je een degelijk fundament wilt zonder lang voortraject, is deze optie perfect.

Exclusiviteit en auteursrecht

Nota is auteursrechtelijk beschermd door Willeke.nl.
Hergebruik, verspreiding of aanpassing voor andere gemeenten is niet toegestaan.
Het document is enkel bedoeld voor intern gebruik door de afnemende gemeente.
Licentie is organisatiegebonden.

Optie 2: Basisnota Dieren met deels maatwerk (product/dienst)

Wat is het? Een op maat aangepaste basis dierennota specifiek voor de gemeente. Ik neem mijn bewezen basisnota als vertrekpunt en pas deze aan aan de lokale bekende informatie. Zo worden zaken toegevoegd als samenwerkingen met de bekende dierenhulporganisaties, specifieke APV-regelgeving en meer informatie die op de gemeentelijke website te vinden is.

Het resultaat is een (semi) persoonlijk afgestemde nota: de solide basis plus de nuances die voor jullie belangrijk zijn.

Wat heeft de gemeente eraan? Net zoals de basisnota (optie 1) heb je snel een startdocument met een overzicht van alle wet- en regelgeving, bevoegdheden en verantwoordelijkheden en samenwerkingspartners in het werkveld. Daarbovenop komt maatwerk: we gaan in op de partijen waar de gemeente mee samenwerkt (dierenhulporganisaties), specifieke APV-regels en meer informatie die al beschikbaar is op de gemeentelijke website (en eventueel social media).

Kosten: Deze optie vergt een iets hogere investering dan de standaard basisnota, omdat er maatwerk in zit. Ik werk hier met een vaste prijs of offerte op basis van de gewenste aanpassingen en diepte. Nog steeds profiteert de gemeente van mijn efficiënte basis (dus het blijft goedkoper dan geheel nieuw schrijven), met een toeslag voor de extra uren die ik besteed aan lokaal maatwerk. Hierdoor weet je vooraf waar je aan toe bent qua kosten, zonder verrassingen.

Wanneer geschikt? Ideaal als je het beste van twee werelden wilt: snelheid met een beproefde basis, én een document dat meer toegespitst is op jouw gemeente. Geschikt als basis om meer specifieke gemeente beleid te verwerken volgens een standaard (invuldocument) waarbij verder gemeente specifieke zaken worden opgenomen die alleen bij de gemeente bekend zijn (zoals minimabeleid, zwerfkattenbeleid, etc.). Ook wanneer de interne capaciteit beperkt is, maar wél op basis van de standaard zelf verder kan gaan met gemeente specifieke aandachtsgebieden.

Optie 3: Nota Dieren in coproductie (dienst)

Wat is het? Een intensief, gezamenlijk traject om tot een volledig nieuwe Nota Dieren te komen, in cocreatie tussen de gemeente en mij als extern adviseur. In deze optie werk ik nauw samen met het interne team en betrekken we belangrijke stakeholders. Ik vervul de rol van projectleider, coördinator én inhoudelijk schrijver: van het organiseren van werksessies en het ophalen van informatie (bij interne afdelingen, politieke partijen, dierenorganisaties, inwonersparticipatie) tot het uitwerken en redigeren van de nota. We doorlopen samen alle stappen – van brainstormen over visie en doelen tot afstemming van de concepttekst – zodat de nota echt van iedereen is.
Wat heeft de gemeente eraan? Een hoogwaardig, volledig maatwerk-beleidsdocument dat breed gedragen wordt in de organisatie en daarbuiten. Doordat we samen optrekken, vergroot dit de betrokkenheid en kennis bij alle partijen: iedereen weet waar de gemeente voor staat en heeft er input in gehad. Het eindresultaat is een nota die perfect aansluit op de lokale situatie, ambitie en cultuur. Bovendien leert de organisatie tijdens het proces veel over dierenwelzijn (capaciteitsopbouw); een mooie bonus voor de toekomst. Met deze optie leg je de sterkst mogelijke basis voor duurzaam dierenwelzijnsbeleid.
Kosten: Dit is de intensiefste en daarmee kostbaarste optie. Door de uitgebreide samenwerking en het maatwerkproces is de investering hoger dan bij optie 1 en 2. De kosten zijn afhankelijk van de omvang van het project en worden in overleg vastgesteld (maatwerkofferte). Reken op een traject van minimaal zes maanden met bijbehorende uren inzet. Hoewel deze optie meer budget vraagt, krijg je daar een exclusief op de gemeente toegesneden nota voor terug, inclusief procesbegeleiding en expertise in elke stap.
Wanneer geschikt? Kies coproductie als je maximaal maatwerk en draagvlak wenst. Deze optie past bij gemeenten die veel waarde hechten aan interne input, politiek-bestuurlijke afstemming en participatie van stakeholders. Bijvoorbeeld grotere gemeenten of gemeenten met complexe diergerelateerde vraagstukken, waar meerdere afdelingen en externe partijen betrokken moeten worden. Ook als er nog geen duidelijke visie of beleidslijn is en je die al doende gezamenlijk wilt ontwikkelen, is coproductie de juiste weg. Kortom: wanneer kwaliteit, participatie en lokale inbedding voorop staan, biedt deze optie de meeste meerwaarde.

Maak nú werk van dierenwelzijnsbeleid

Dierenwelzijn is niet langer iets om vooruit te schuiven – het is een actueel thema dat vraagt om actie en visie. Welke optie je ook kiest, het belangrijkste is dat je begint. Met een goede Nota Dieren laat je als gemeente zien dat je verantwoordelijkheid neemt voor dieren en voor de leefomgeving van je inwoners. Je voorkomt problemen in de toekomst en creëert een veilige, gezonde en betrokken gemeente voor mens én dier.

Kortom, reden genoeg om nu werk te maken van een dierenwelzijnsnota. Ik help je daar graag bij. Neem vandaag nog contact met me op voor een vrijblijvend gesprek of meer informatie. Samen zorgen we ervoor dat dierenwelzijn een volwaardige plek krijgt binnen uw gemeentebeleid – vanuit een duidelijke koers en met concreet resultaat.

Ik kijk ernaar uit om samen te werken aan een diervriendelijke gemeente!